Παιδεία. Αξιοπρέπεια. Ανθεκτικότητα.

Γεννημένος στη φτώχεια, στο χωριό Αυγόρου, ο Γεώργιος Λόρδος υπήρξε παιδί με οξύ νου και ανήσυχο πνεύμα. Το 1924, όμως, στην τρυφερή ηλικία των εννέα ετών, η εκπαίδευσή του διακόπηκε απότομα. Ο πατέρας του, αδυνατώντας να συντηρήσει την επταμελή οικογένεια, τον πήρε —μαζί με τον μεγαλύτερο αδελφό του— από το σχολείο για να εργαστούν στα χωράφια.

Ενώ τα μικρότερα αδέλφια του συνέχισαν τις σπουδές τους, σε εκείνον δόθηκε ένα φτυάρι. Από την ανατολή ως τη δύση, καθάριζε στάβλους, κοσκίνιζε άχυρο, αντλούσε νερό από τον λάκκο. Παρατηρούσε τα άλλα παιδιά να παίζουν και —ακόμη πιο επώδυνο— να μαθαίνουν.

Κι όμως, ο Γεώργιος δεν άφησε τη μοίρα να χαράξει τα όριά του. Τα βράδια, εξουθενωμένος από τον καθημερινό μόχθο, μαζί με τον αδελφό του έστησαν ένα μυστικό νυχτερινό σχολείο. Από τις λιγοστές τους αποταμιεύσεις πλήρωναν έναν δάσκαλο τρία σελίνια τον μήνα. Όταν αποφάσισε να μάθει αγγλικά, επέβαλε στον εαυτό του ένα ιδιότυπο πρόστιμο: κάθε λέξη που θα ξέφευγε στα ελληνικά κατά την εξάσκηση «στοίχιζε» ένα γρόσι. Δεν χρειάστηκε ποτέ να το πληρώσει.

Με την άφιξη του στο Λονδίνο στο Victoria Station, στις 6 Απριλίου 1934, ο Γεώργιος ενοικίασε δωμάτιο στο Stephen St, W1 και άρχισε να ψάχνει για εργασία σαν σερβιτόρος. Στην αρχή δυσκολεύτηκε πολύ επειδή δεν είχα πείρα. Όπως διηγείται στην αυτοβιογραφία του, "Τελικά με πολλά βάσανα σχεδόν μίας εβδομάδας, βρήκα δουλειάν σε ένα ξενοδοχείο στο Πικατίλυ Σέρκους ονόματι Monico, με μισθό 17 σελίνια την εβδομάδα. Εργάσθηκα μόνο δέκα μέρες, αφού μία μέρα με φώναξε ο υπεύθυνος προσωπικού και μου είπε ότι παύομαι διότι δεν γνώριζα την εργασία, ενώ αρχικώς δήλωσα ότι εργάσθηκα αλλού και είχα κάποιαν πείραν. Η στεναχώρια μου και πάλι ήτο αφάνταστος."

"Από την επομένην άρχισα και πάλιν να αναζητώ εργασίαν και με έκπληξίν μου πρόσεξα ότι αυτή την φορά έβρισκα παραπάνω ενδιαφέρον άμα έλεγα ότι εργάστηκα προηγουμένως σε δύο μέρη, προ παντός στο Monico που ήτο ακουστό. Στις πρώτες δύο μέρες βρήκα δουλειά στο ξακουστό αριστοκρατικό Murray's Club, αλλά την δεύτερη μέρα με κάλεσε ο προσωπάρχης, ένας ηλικιωμένος Ιταλός, ο Colombo, και μου είπε ότι ήτο λάθος να πάρω εργασίαν σε αυτό το μέρος διότι δεν διέθετα τις σχετικές στοιχειώδεις γνώσεις αριστοκρατικού εστιατορίου, που διέθετε μπαλέττο∙ και επειδή εστεναχωρείτο να με διώξει, μου έδωσε μία ανοικτή σημείωση τύπου συστατικής επιστολής αποτεινόμενην σε κάποιον κύριο Marconi, προσωπάρχην στο Oddenino's Hotel, και τον παρακαλούσε να μου δώσει εργασίαν. Του εξηγούσε ότι δουλειάν δεν εγνώριζα, αλλά ήμουν πάρα πολύ εργατικός και πίστευε ότι σε διάστημα δεκαπέντε-είκοσι ημερών θα εξελισσόμουν σε έναν από τους καλύτερους βοηθούς τραπεζοκόμους."

Όταν εξασφάλισε εισόδημα που να μπορεί να ζεί, ο Γεώργιος στράφηκε προς την μόρφωση. Όπως διηγείται, "Ο μισθός μου στο Oddenino's, αν και εβασίζετο σε μεγάλο μέρος στα ποσοστά, ήτο κάπου 35 σελίνια την βδομάδα και με τις πρώτες μέρες, ένεκα των δύο Κυπρίων, μου άρεσε∙ προ παντός όταν έμαθα ότι σε κανένα χρόνο ίσως θα μπορούσα να γίνω τραπεζοκόμος και ο μισθός θα άρχιζε από 50 σελίνια την βδομάδα. Απεφάσισα να ερευνήσω για καμιά νυχτερινή σχολή και να μείνω στο Λονδίνο να την βγάλω, προ παντός διά να αποδείξω του πατέρα μου ότι δεν ήμουν τόσον ανεύθυνος όσο με απεκάλεσε μία μέρα στον θυμό του.

Βρήκα ένα τέτοιο σχολείο που ευρίσκετο στο Peter str., W.1, μόλις πέντε λεπτά με τα πόδια από το ξενοδοχείον που εργαζόμουν. Ανήκε και εχρηματοδοτείτο από τον δήμον του Λονδίνου. Ονομάζετο L.C.C. Pulteney Institute. Γράφτηκα σε μίαν τάξη που παρέδιδε μαθήματα από τις 3:00 μ.μ. έως τις 6:00 μ.μ. καθημερινώς εκτός Σαββάτου και πήρα ως ειδικό θέμα τα εμπορικά. Τον Ιούνιον του 1936 πήρα το πιστοποιητικό The Faculty of Teachers in Commerce, το οποίο εθεωρείτο τότε ως καλή μόρφωσις και ήτο αρκετό προσόν για να εισαχθώ στο πανεπιστήμιο για ανωτέρας σπουδάς. Από την Σχολήν μού έγιναν αρκετές προτάσεις, αλλά η περίοδος διά νυκτερινά μαθήματα ήτο επτά έτη και το απέρριψα."

Μέχρι τη δεκαετία του 1960, ο Γεώργιος Λόρδος δεν ήταν πλέον απλώς έμπορος· είχε εξελιχθεί σε οραματιστή δημιουργό. Αντιλαμβανόταν το Βαρώσι όχι μόνο ως πόλη, αλλά ως μελλοντικό προορισμό διεθνούς ακτινοβολίας. Και άρχισε να χτίζει.

Ξεκίνησε με πολυκατοικίες — εξήντα τον αριθμό. Ύστερα ήρθαν τα ξενοδοχεία: το Golden Marianna, το Golden Plage, το Golden Palms, το Golden Stardust. Δεν τα δημιούργησε στηριζόμενος σε κληρονομικό πλούτο· τα δημιούργησε αξιοποιώντας την πίστωση που του παρείχαν. Και την έλαβε χάρη σε ένα απλό, αλλά ανεκτίμητο περιουσιακό στοιχείο: το όνομά του.

Οι τραπεζίτες γνώριζαν πως το όνομα «Λόρδος» σήμαινε ακεραιότητα. Εφάρμοζε απαρέγκλιτα έναν κανόνα: κάθε τιμολόγιο εξοφλείται έως τις 20 του μηνός. Καμία επιστολή δεν μένει αναπάντητη. Σε μια εποχή όπου οι συμφωνίες κλείνονταν με χειραψία, ο λόγος του ισοδυναμούσε με συμβόλαιο. Το παρατσούκλι «Λόρδος», που είχε δοθεί κάποτε στον πατέρα του επειδή ήταν «χουβαρντάς», απέκτησε νέο κύρος: συμβόλιζε έναν άνθρωπο που ενεργούσε με την τιμή και την ευθύνη ενός αληθινού λόρδου.

"Εγώ έμενα τότε μόνος εις Κύπρον διότι η σύζυγός μου, που υπέφερε πιο πολύ από όλους από την κατάσταση, είχε πάει με τον Ντίνο και την οικογένειά του στο Λονδίνο. Θυμάμαι ότι ολόκληρα βράδια δεν κοιμόμουν."

"Μεγάλη εντύπωση μου έκανε η εξής υπόθεση ως μου την είπε η Ανδριανή: Μία μέρα, αρχές που πήγαν στο Λονδίνο περί το τέλος του 1974, ένα πρωί ο Ντίνος και η Μαριάννα, η σύζυγός του, έλειπαν από το σπίτι και κτύπησε η πόρτα. Ήτο κάποιος Άγγλος πολύ φίλος μας, ο John Howard, και βαστούσε ένα φάκελο μεγάλο χακκί κλειστόν, που έγραφε απ' έξω Mr. Constantinos G. Lordos."

"Ρώτησε την Ανδριανή, που την γνώριζε πολύ καλά όπως όλους στην οικογένεια, εάν ο Ντίνος είναι μέσα και του είπε ότι λείπει∙ και της άφησε τον φάκελο να του τον δώσει όταν έλθει. Αργότερα όταν ο Ντίνος ήλθε, άνοιξε τον φάκελο και βρήκε μέσα £20,000 με μία σημείωση που έγραφε «Ntino, I know how capable you all are, if you make money soon as I hope, you may return this money, other wise forget it»."

"Αυτή η χειρονομία φυσικά συγκίνησε όλους και ειδικώς εμένα, που δάκρυσα, και είπα έτσι φίλους αξίζει τον κόπο να έχει κανείς. Φυσικά τα χρήματα του κ. Howard τού επεστράφησαν τον επόμενο χρόνο περίπου."

Ως τη δεκαετία του 1980, η ανάκαμψη είχε πλέον συντελεστεί. Νέα ξενοδοχεία υψώθηκαν στη Λάρνακα — το Lordos Beach και το Golden Bay. Όμως η εστίαση του Γεώργιου είχε αλλάξει. Θυμόταν τον πόνο της δικής του διακοπείσας εκπαίδευσης. Θυμόταν τη φτώχεια του Αυγόρου.

Μαζί με την Ανδριανή ίδρυσε το Ίδρυμα. Δεν αρκούνταν στο να υπογράφουν επιταγές· αναζητούσαν νέους με τη σπίθα που έκαιγε μέσα του από το 1924 μέχρι το 1934, αλλά χωρίς τους πόρους για να προχωρήσουν. Παράλληλα, άρχισε να γράφει επιστολές σε παγκόσμιους ηγέτες — Θάτσερ, Κίσινγκερ, Κένεντι — όχι ζητώντας χρήματα, αλλά απαιτώντας δικαιοσύνη για την Κύπρο.

Όταν το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αμμοχώστου τού απένειμε βραβείο το 1984, η τιμή δεν αφορούσε μόνο την επιχειρηματική του επιτυχία. Ήταν αναγνώριση του ότι ένας πρόσφυγας μπορούσε, παρά την απώλεια και τον ξεριζωμό, να σταθεί ξανά όρθιος.